Hayeli.am-ի հարցազրույցը քաղաքագետ, “Ազատ դեմոկրատներ” կուսակցության փոխնախագահ Անուշ Սեդրակյանի հետ.
–Վերջին շրջանում Հայաստանում միանգամից երկու տնտեսական բնույթի սկանդալ պայթեց՝ «Հետքի» հրապարակած օֆշորային հաշիվները եւ Վերահսկիչ պալատի բացահայտումները։ Ձեր կարծիքով, սա իշխանությունների վերաբախշման պայքարի ընթա՞ցք է, թե՞ կեղտը արդեն ջրի երես է դուրս եկել։
– Ե՛վ մեկը, ե՛ւ մյուսը։ Բայց նաեւ երրորդ հանգամանք կա։ Արտաքուստ բացահայտ այս սկանդալները հանգում են հաշիվներ մաքրելուն, բայց այս ամենի ետեւում կա ավելի խորքային երեւույթ՝ սեփականությունը, որը Հայաստանում յուրացվել է մի շարք կլանային ընտանիքների կողմից, կանգնել է փակուղու առջեւ։ Մենք չենք վիճարկում, թե ինչպես են այդ կլանները տիրացել սեփականությանը։ Բայց խնդիրը նաեւ այն է, որ նրանք ի զորու չեն այս ռեսուրսներն արդյունավետ շահագործել։ Իսկ եթե դա տեղի չի ունենում, այն միանգամից անդրադառնում է երկրի տնտեսական վիճակին։ Այսինքն՝ միջոցների յուրացումը չարիքի մի մասն է։ Այդ ռեսուրսների ապաշնորհ օգտագործումը չարիքի առավելագույն մասն է, ինչի հետեւանքով մենք ունենում ենք ավելի գլոբալ խնդիրներ։
–«Հետքի» շարունակական բացահայտումները նույն գործի մասով ի վերջո ինչի՞ կարող են հանգեցնել։
-Որոշ դրական արդյունքներ կարող ենք ունենալ. Առաջին՝ պաշտոնյաները պետք է սովորեն պաշտոնավարել հաշվետվության շրջանակներում՝ այլեւս հասկանալով, որ իրենք ինքնիշխան միավորներ չեն եւ հաշվետու են հանրության առջեւ։ Երկրորդ՝ պատահածը պաշտոնյաներին կստիպի հասկանալ, որ նրանք պետք է ավելի զգոն լինեն եւ իմանան, որ շորթման յուրաքանչյուր մեխանիզմում կա հակաշորթման մեխանիզմ։
–Տնտեսական եւ քաղաքական սկանդալներին զուգահեռ մենք ունենք նաեւ, այսպես ասած, եկեղեցական սկանդալ. Օֆշորային գոտում հաշիվներ ունենալու գործում շոշափվում է նաեւ Արարատյան թեմի առաջնորդ Նավասարդ Կճոյանի անունը։ Եկեղեցու այս սպասավորը հերքում է իրեն ուղղված մեղադրանքները։ Իսկ հոգեւոր դասն իր ներսում կարծես չի էլ պատրաստվում քննել պատահածը, կամ՝ որեւէ հայտարարությամբ հանդես գալ։ Մինչ այս եղած բոլոր հրապարակումները եղել են զուտ ի պաշտպանություն Նավասարդ Կճոյանի։ 
-Այսօր «Financial Times»-ում նշվել է, թե ինչպես է կաթոլիկ եկեղեցում պայթել հերթական տնտեսական սկանդալը. Պարզվել է, որ կաթոլիկ եկեղեցու սպասավորներից մեկը մեծ քանակությամբ գումարներ է շորթել։ Եվ հիմա Վատիկանը քննում է այդ խնդիրը։ Ուրեմն, պետք է հետեւություն անել՝ կոռուպցիոն մտածողություն եւ կոռուպցիոն վարմունք լինում է ցանկացած երկրում։ Բարձր եւ ցածր զարգացվածությամբ երկրները տարբերվում են մեկ բանով՝ որ երկրներն են ծածկադմփոց անում կոռուպցիան եւ որոնք դրանք հանում ջրի երես։ Կոռուպցիան ամենուրեք կա, բայց այն բացահայտելու մեխանիզմն աշխատում է միայն բարձր ժողովրդավարություն ունեցող երկրներում։
–Ըստ էության, այս բացահայտումները զուտ տնտեսական թալանի մասին են։ Սակայն այս ամբողջ պատմությունը ներկայացվում է հատկապես քաղաքական հարցերի զուգադրմամբ՝ խորհրդարան եւ կառավարություն հակամարտություն, կոնկրետ պաշտոնի համար մղվող պայքար, քաղաքական դեմքերի հին ու նոր հաշիվներ։
-Եթե ինչ-որ մեկը զենքը ձեռքին մտնում է մի տեղ եւ կողոպտում, սա արդեն արդարադատության համակարգի խնդիր է դառնում։ Իսկ երբ օգտագործվում է քաղաքական-վարչական ռեսուրսը՝ տնտեսական մեխազմները չարաշահելու համար, բնականաբար, տնտեսական սկանդալն իր հետ բերում է նաեւ քաղաքական խժդժություններ։ Քաղաքական պաշտոնյայի գործած զանցանքը /դեռ չեմ ասում հանցանք – Ա.Ս./ նաեւ քաղաքական պատասխանատվության խնդիր է։ Ցավոք, մենք այնքան ենք ապրել «Այս սարը իմն է, այս ծառը իմն է» լոզունգի տակ, որ իշխանությունն սկսել է մտածել, թե հանրային սեփականությունը քաղաքական պաշտոնյայի սեփականությունն է։ Հիմա ցավագին ընթացքով սկսվում է բացահայտվել նոր մեխանիզմը, որի լոզունգը հետեւյալն է՝ «Հանրային սեփականությունը պետական պաշտոնյայի սեփականությունը չէ»։
– Տնտեսական այս սկանդալի քաղաքական մյուս վարկածը, որի մասին մամուլում բազում վերլուծություններ կան, այն մասին է, որ վարչապետի գլխի սեւ ամպերի կուտակումը դեպի գործադիր իշխանություն տանող ճանապարհ է բացում էքս նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի համար։ Դուք հավանական համարո՞ւմ եք այս վարկածը։
– Եթե մենք քննում ենք մի պաշտոնյայի քաղաքական վարկանիշը, ապա պետք է քննենք նաեւ պոտենցիալ բոլոր հավակնորդների քաղաքական հատկանիշները։ Տեսնո՞ւմ եք, մենք դարձյալ ինտրիգների մասին ենք խոսում՝ մոռանալով, որ այդ ինտրիգների ներսում հզոր եւ առողջ մի գործոն կա, որը թե՛ մամուլը, թե՛ պետական պաշտոնյաները փորձում են մոռացության տալ։
-Եվ ո՞րն է այդ գործոնը։
-Հայաստանում վերջապես պետք է հաստատվի տնտեսական մեխանզիմների թափանցիկություն եւ հասանելություն։ Եվ իշխանության պետք է գա այն գործիչը, ով ի զորու է դրանք ապահովել։ Ուրիշ այլ սկզբունք մենք իրավունք չունենք բարձրաձայնել։ Որովհետեւ դրանով մենք նպաստում ենք արատավոր մեխանիզմների իրագործմանը։ Այս պահին պետք է մտածենք, թե ինչպիսի՞ չափանիշներ պետք է հաստատենք պաշտոնյաների համար։ Մեզ թվում է, թե անձի փոփոխությամբ ինչ-որ բանի կարող ենք հասնել։ Իրականում, անհատը պետք է համապատասխանի կոնկրետ ձեւակերպված եւ ընդունված չափանիշներին։
-Իսկ Ռոբերտ Քոչարյանը համապատասխանո՞ւմ է այդ չափանիշներին։
-Դա պետք է հանրությունը որոշի։

Մարինա Բաղդագյուլյան