Մեր զրուցակիցն է հրապարակախոս, «Ազատ դեմոկրատներ» կուսակցության փոխնախագահ Անուշ Սեդրակյանը

Հայաստանի ԵՏՄ անդամակցությունը կարծես իրականություն է դառնում: Ի՞նչ վտանգներ եք տեսնում և ի՞նչ իրավիճակում է Հայաստանն այս պահին, հեղափոխակա՞ն:

Մենք շատ ենք խոսել ԵՏՄ արտաքին սպառնալիքի մասին, մասնավորապես տնտեսական սպառնալիքի մասին, որը պայմանավորված է և արտաքին աշխարհի կողմից կիրառվող պատժամիջոցներով, և Ռուսաստանի տնտեսության աստիճանական անկումով, և ռուսական մեծապետական ամբիցիաներով, բայց հիմա արդեն ակնհայտ է, որ Եվրասիական տնտեսական միությունը բավականաչափ ապակայունացնում է նաև իրավիճակը սահմանին, և ինչու չէ, անդրադառնում է նաև Հայաստանի ներքին իրավիճակի վրա:Մենք տեսնում ենք, որ Հայաստանի ներքին իրավիճակի լարվածությունն աճել է, և այդ լարվածությունը ես չեմ գնահատում հեղափոխական: Հեղափոխությունը  միշտ մեկ համակարգը մյուսով փոխարինելու միտում է: Հեղափոխությունը, չեմ ասում բարիքի կամ չարիքի համար արվող, բայց անկախ ամեն ինչից արմատական փոփոխություն է: Այսինքն՝ ենթադրվում է, որ մենք Հայաստանում պետք է ունենայինք արմատական փոփոխություն՝ ԵՏՄ անդամակցությունը եվրոպական կողմնորոշմամբ փոխարինող, մենաշնորհային տնտեսությունը հանրային տնտեսությամբ փոխարինող, կոռուպցիոն ռիսկերի նվազում և այլն, սակայն մենք այդ ամենը չենք տեսնում: Դրա փոխարեն հասկանում ենք, որ պտտվում ենք նույն արատավոր քաղաքականության ուղեծրում, որտեղ աննշան վայրիվերումներով փոխվում են դերակատարները, բայց չի փոխվում կործանարար գաղափարների այն ամբողջությունը, որը մեր երկիրը բերել հասցրել է այս խնդրահարույց իրավիճակին:

Ձեր կարծիքով՝ հոկտեմբերի 10-ը լինելո՞ւ է այն բաժանարար գիծը, որի մասին հայտարարում են հանրահավաքի կազմակերպիչները:

Ինչի՞ բաժանարար գիծը: Ես կարծում եմ, որ բաժանարար գիծն արդարացիորեն դժգոհ հասարակության և իշխանությունը զավթած խմբի մեջ է: Մենք ունենք հասարակություն, որը չի տիրապետում տնտեսական, իրավական, պետական ռեսուրսներին և այդ պատճառով արտագաղթում է երկրից կամ իր արդարացի բողոքն է դրսևորում, դա մի բան է: Բայց երբ այդ հասարակությունն օգտագործվում է տնտեսության լծակները բաժանող խմբերի մեջ, ես դա չեմ համարում արմատական իրավիճակ, համարում եմ ուղղակի հասարակության ուժի և դժգոհության չարաշահում հանուն ինչ-որ ներքին նպատակների:

Այնուամենայնիվ, կհնչի՞ իշխանափոխության կոչ:

Իշխանափոխության կոչեր կհնչեն, որովհետև ինչպես ամենուր, ես դա պայմանավորում եմ ԵՏՄ անդամակցելով: Դուք հասկանում եք, որ արմատապես սեղմվել է տնտեսական շուկայի օղակը Ռուսաստանի տիրույթում գտնվող երկրների շուրջ: Այսինքն՝ այդ մարդիկ չունեն ազատ առևտրի հնարավորություն, չունեն հնարավորություն միջազգային օգնություն ստանալու, և դա շատ կարևոր է: Այդ մարդիկ սովոր են մեծ քանակությամբ ռեսուրս սպառել, և հիմա այդ ռեսուրսը նվազել է: Ու հիմա սկսվում է ներքին պայքար ռեսուրսի մեծ մասին տիրապետելու համար: Դրա համար ես կարծում եմ, որ սա ընդհանուր Եվրասիական տնտեսական միության անդամակցությամբ պայմանավորված քաղաքական իրավիճակի սրում է: ԵՏՄ-ի և մասնավորապես Ռուսաստանի ազդեցության ժամանակը ամիսներով, եթե չասեմ օրերով են հաշվում, և փորձում են այդ ընթացքում ռուսամետ շրջանակում հասնել իշխանությունը վերցնելու խնդրին:

Իսկ  ԵՏՄ–ն, Ձեր կարծիքով, ի՞նչ ապագա կունենա:

Եվրասիական տնտեսական միությունը փլվելու է: Ինձ թվում է, չէր կարելի ավելի անմիտ քայլ անել, քան արեց Ռուսաստանի ներկա ղեկավարը, թեև ինքն էլ շատ հուսահատական իրավիճակում է: Նա հասկանում էր, որ իր երկրի անտաղանդ վարչարարությունը, որը միապետական լիազորություններով իրականացնում է  Ռուսաստանում, բերել է նրան, որ այսօր այդ երկիրը կանգնել է տնտեսական ու ռազմական կոլապսի եզրին: Այս պայմաններում Ռուսաստանն ի զորու չէ սպասարկելու ոչ քաղաքական, ոչ ռազմական շահը, ոչ էլ կարող է ապահովել որևէ երկրի անվտանգությունը, ներառյալ իր սեփականը:

Այսօր մենք տեսնում ենք, որ ոչ իշխանական ուժերը արտաքին քաղաքականության մասին լռում են, եթե ոչ խրախուսում են ԵՏՄ անդամակցությունը: Բացառություն է, թերևս, «Ժառանգությունը», որի կեցվածքն այս պահին անհասկանալի է:

Ինձ թվում է, բացի «Ազատ դեմոկրատներից», այսօր քաղաքական ուժերից որևէ մեկը ավելի բացահայտ չի խոսում ԵՏՄ-ին անդամակցության վտանգների ու վնասների մասին: Բոլորը համեստորեն կամ անհամեստորեն լռում են, որի պատճառը մեկն է. մարդիկ հույս ունեն, որ Ռուսաստանը Հայաստանում կատարում է իշխանության նվիրատվություն և սպասում են, որ Ռուսաստանը հերթական անգամ կանի իշխանության փոխանցում իր սեփական լծակներն օգտագործելով: Կրկնում եմ, եթե անգամ դա տեղի ունենա, տևելու է շատ կարճ, որովհետև Ռուսաստանի ազդեցությունը՝ քաղաքական, տնտեսական, մարում է, գրեթե ավարտի եզրին է, և այս փուլը որքան էլ ձեռնտու լինի ոմանց, լինելու է շատ կարճ և Հայաստանի համար ունենալու է շատ վատ հետևանքներ:

Այսինքն՝ մենք հնարավոր է անգամ հեղաշրջում ունենանք, բայց ոչ արմատական փոփոխություն կամ համակարգափոխություն:

Փոփոխությունը գալիս է գոնե տնտեսվարման մեթոդի փոփոխության հետ: Եթե ես ցանկացած քաղաքական օրակարգում չեմ լսում տնտեսավարման մեթոդի փոփոխության մասին հայտարարություններ, չեմ տեսնում, որ որևէ մեկն ասում է, թե Հայաստանն ուզում է մենաշնորհային տնտեսությունից անցնել նորմալ տնտեսության, եթե չեմ տեսնում հայտարարություններ, որ Հայաստանում հանրային ռեսուրսի բաշխումը պետք է դառնա թափանցիկ, եթե չեմ տեսնում արմատական վերաբերմունք ամենակարևոր սոցիալական խնդիրների վերաբերյալ, ես իրավունք ունեմ կասկածելու փոփոխության հնարավորություններին:

Դուք Հայաստանի ապագան տեսնում եք եվրոպական ինտեգրման մեջ, սակայն այդպես էլ եվրոպամետ ուժերի համախմբում տեղի չի ունենում: Ձեզ չի՞ մտահոգում, որ չկա այդ համախմբումը և չկա այն զանգվածը, որը նման պահանջարկ է ձևավորում:

Մեզ պետք չէ եվրոպամետ ուժերի համախմբում: Մեզ պետք չէ ընդհանրապես օգտագործել «եվրոպամետ», «ամերիկամետ», կամ ինչպես հիմա պոպուլյար է դարձել օգտագործել՝ «հայամետ» եզրերը: Բոլոր այդ ձևակերպումներն, իրականում, ստվերում են խնդրի բուն էությունը: Հասարակությունը և պետությունը պիտի կառուցվի այնպես, որ մարդն այս հասարակության ու պետության ներսում լինի առավելագույնս պաշտպանված, պիտի պաշտպանվեն նրա իրավունքները, նրա կեցությունը, պետք է նա ունենա հնարավորինս քաղաքակիրթ կեցություն: Այս պարագայում, քրիստոնյա երկրները, մասնավորապես Հայաստանը պիտի հրաժարվեն ավտորիտար կառավարումից, որովհետև ավտորիտար կառավարումը քրիստոնյա երկրին բնորոշ չէ: Դրա համար մենք պիտի, այնուամենայնիվ, հասկանանք, որ չկա եվրոպամետություն, կա մարդու պաշտպանվածություն: Իսկ Հայաստանում, ինձ թվում է, մարդիկ դեռևս կարծում են, որ խոսքը իշխանություն ունենալու մեջ է, չեն հասկանում, որ խոսքը իրավունք ունենալու մեջ է: Պաշտպանված լինելու էությունը ոչ թե իշխանություն ունենալու, այլ իրավունք ունենալու մեջ է: Այ, երբ մեր հասարակությունը դա հասկանա, ընդհանրապես պետք չի լինի համախմբում, ինքնին համախմբումը տեղի կունենա հենց հասարակության մեջ:

www.lragir.am