Երեկ Ազգային ժողովը հավանություն տվեց ՀՀ 13-րդ կառավարության ծրագրին, որին դեմ քվեարկեց միայն ԱԺ պատգամավոր, «Ազատ դեմոկրատներ» կուսակցության նախագահ ԽԱՉԱՏՈՒՐ ՔՈՔՈԲԵԼՅԱՆԸ` եւս մեկ անգամ առանձնանալով ողջ ընդդիմությունից, որոնք, բացառությամբ ԱԺ ՀԱԿ խմբակցության պատգամավոր Հրանտ Բագրատյանից ու «Ժառանգություն» խմբակցության ՀՀՇ-ական պատգամավոր Ալեքսանդր Արզումանյանից, ընդհանրապես չմասնակցեցին քվեարկությանը: Կառավարության ծրագրի, ընդդիմության ներկայի եւ «Ազատ դեմոկրատների» դիրքորոշումների մասին «Իրավունքը» զրուցեց Խ. Քոքոբելյանի հետ:

«ԵՍ ԵՐԲԵՔ ԿՈՂՄՆԱԿԻՑ ՉԵՄ ԵՂԵԼ ՀԱՅ-ՌՈՒՍԱԿԱՆ ՀԱՐԱԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԼԱՐՄԱՆԸ»

-Կառավարության ծրագրի քվեարկության նման պատկեր սպասելի՞ էր Ձեզ համար, քանի որ, ըստ էության, միայն Դուք էիք դեմ:
– Անկեղծ ասած` այո, կարծում եմ, այդ առումով օրինաչափ երեւույթ էր: Հաշվի առնելով բազում հանգամանքներ` ինքս դեմ եմ քվեարկել կառավարության ծրագրին: Ինչքան էլ իրենք հիմնավորեն, որ դա հնարավոր չէ, առաջնային խնդիրներից մեկը, որ կառավարության ծրագրում բացակայում է, այն մեխանիզմներն են, որոնք կարող են կյանքի կոչել դրույթները, ինչը իրենք մատնանշել են: Այնտեղ կային դրույթներ, որոնք օր առաջ անհրաժեշտ էր ՀՀ քաղաքացիների համար, այսինքն` թիրախավորել միայն, եւ դա զուտ դեկլարատիվ առումով հայտարարել, թե անհրաժեշտ է, բայց բավարար չէ, ինձ համար ընդունելի չէ: Անհրաժետ է նաեւ, որ կառավարության ծրագրում տեղ գտնեն մեխանիզմները եւ հստակեցումները, իսկ այս քննարկումների ընթացքում ես երբեւիցե չհամոզվեցի, որ մեխանիզմներ են տրվում, թե ինչպես են կյանքի կոչվելու այդ բոլոր դրույթները: Եվ երկրորդ` գաղտնիք չէ, որ կառավարության ծրագրով հստակ գրված է, որ ՀՀ կառավարությունը ձգտելու է եւ ջանք չի խնայելու, այսպես ասած, Մաքսային միությանը անդամակցելու համար: Ու այդ դրույթին է, որին ես կտրականապես դեմ եմ: Ես երբեք կողմնակից չեմ եղել ավելորդ տեղը հայ-ռուսական հարաբերությունների լարմանը ու միշտ կողմնակից եմ եղել գործընկերային հարաբերությանը, բայց ոչ թե այսօրվա հարաբերությանը…
– Իսկ ինչպե՞ս եք գնահատում, որ խորհրդարանական թիվ երկրորդ ուժը` ԲՀԿ-ն, թեպետ կառավարության ծրագիրը փորձում էր քննադատել, բայց չմասնակցեց քվեարկությանը:
– Ես ԲՀԿ-ի ելույթների մեջ ոչ մի կոպիտ մոտեցումներ չտեսա, ընդհակառակը` տեսա, որ կային նաեւ այնպիսի ելույթ ունեցողներ, որոնք ասում էին, թե պետք է կառավարությանը հնարավորություն տալ, ժամանակ տալ, այդ թվում` նաեւ առաջարկներ էին անում:
– Որոշ խորհրդարանական ուժերի` նման լրջագույն հարցերի քվեարկությանը ընդհանրապես դիրքորոշում չունենալը ընդունելի՞ է Ձեզ համար:
– Չմասնակցելն իրենց որոշումն է: Քաղաքական բոյկոտն էլ քաղաքական կատեգորիա է, հատկապես` պառլամենտում: Ուղղակի, այդտեղից պետք է հետեւություն անի թե՛ հասարակությունը, եւ թե՛ իրենք` իշխանությունները ու ԲՀԿ-ն: Այսինքն` դա զուտ մեկնաբանության խնդիր է, որը ես չեմ պատրաստվում անել:
– Ոչ իշխանական քառյակի կողքին տեսնում ենք, որ դուետներ են ձեւավորվում, ինչպես երեկ ԱԺ ՀԱԿ խմբակցության պատգամավոր Հրանտ Բագրատյանը արդեն իր եւ ԱԺ «Ժառանգություն» խմբակցության ՀՀՇ-ական պատգամավոր Ալեքսանդր Արզումանյանի անունից է հայտարարություններ անում: Ի վերջո, այսօր ո՞ր ոչ իշխանական խմբավորումն է հեռանկարային:
– Առաջին հերթին, կարծում եմ` իրենց հայտարարության հետ կապված մեկնաբանություններ իրենցից պետք է ստանալ: Ես երբեք չեմ բաժանել  քաղաքական դաշտը քառյակի եւ իշխանության եւ գտնում եմ, որ գաղափարական մոտեցումների շուրջ են ձեւավորվում կարծիքները: Միշտ կողմնակից եմ եղել գաղափարական ընդդիմության, որը կոնկրետ հստակ գաղափարներ է հետապնդում եւ որի պատճառով հստակ դեմ է իշխանություններին: Մասնավոր մանր-մունր հարցերի, որոշ կարեւոր հարցերի շուրջ մեկ կամ երկու անգամ կարելի է համագործակցել ոչ գաղափարական գործընկերների հետ, ես դա միշտ եմ ասել: Օրինակ, ենթադրենք` ՀՀ արդարադատություն ստեղծելու առումով, բայց այդտեղ գաղափարական մոտեցում չէ անհրաժեշտ, որքան քաղաքական կամք եւ հստակություն` խնդիրների ճիշտ պատկերացման համար: Գտնում եմ, որ խիստ գաղափարական մոտեցումներ են անհրաժեշտ եւ գաղափարական միավորումներ:
– Կառավարության ծրագրի քվերակությունից առաջ ՕԵԿ-ական Կ. Բոթոյանը հայտարարեց խմբակցությունից դուրս գալու եւ ծրագրին կողմ քվեարկելու մասին: Ըստ Ձեզ` խորհրդարանում պատգամավորների «հանրապետականացումը» կշարունակվի՞:
– Չեմ բացառում, որ այդ գործընթացը տեղի կունենա:

«ՀԵՏԶՀԵՏԵ ՎԵՐԱՆՈՒՄ Է ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ԴԱՇՏԻ ԼՂՈԶՎԱԾՈՒԹՅՈՒՆԸ»

-Բայց այդ գաղափարական գործընկերներին տեսնո՞ւմ եք ընդդիմությունում:
– Նախ` գաղափարական գործընկերներ ոչ միայն պետք է քաղաքական ընդգծված դաշտում փնտրել, այլ նաեւ հասարակության մեջ, որը ես ավելի եմ կարեւորում: Իհարկե, Դուք գիտեք, որ մենք ազատական ուժ ենք ու կողմնակից ենք ազատական գաղափարախոսության եւ այն կարծիքին ենք, որ փոքր երկրի համար ավելի գերակա եւ ավելի նպաստավոր է գաղափարական ուղղությունը: Դա ազատական ուղղվածությունն է` տնտեսության զարգացման, մարդկային իրավունքների եւ սոցիալական խնդիրների լուծման առումով: Եվ ես երբեւիցե այն կարծիքին չեմ եղել, որ մեր հասարակության մեջ դա փոքր շերտ է: Այլ խնդիր է, թե ինչքանով է հաջողվում ազատականներին ընդհանրապես այդ համախմբվածությունն ապահովել մինչեւ այս պահը, ինչը չի հաջողվել իրականում: Իհարկե, հետզհետե վերանում է քաղաքական դաշտի լղոզվածությունը: Թեպետ, քաղաքական դաշտում այդ լղոզվածությունն այսօր այն աստիճանի է հասել, որ կարող են ազատականները քվեարկել մի օրենքի դեմ, որը խիստ ազատական գաղափարներից է բխում կամ հակառակը` սոցիալիստները քվեարկեն մի օրենքի, որը որեւիցե աղերս չունի սոցիալիստական գաղափարախոսության հետ:
– Վերջին շրջանում «Ազատ դեմոկրատների» մոտ պասսիվություն է դրսեւորվում, սա դադա՞ր է` սպասելով մինչ ընդդիմությունն իր դիմակները կպատռի:
– Քաղաքական պասսիվության կամ ակտիվության խնդիր չկա, քաղաքական պրոցեսների հետ է կապված քաղաքական ուժի ակտիվությունը կամ պասսիվությունը, եւ ես այդպես չէի բնութագրի: Այս փուլում չի եղել որեւիցե  խնդիր, որին մենք հստակ մեր դիրքորոշումը չհայտնենք: Ընդհանրապես, Հայաստանի քաղաքական համակարգում` իշխանություն, թե ընդդիմություն, օրեցօր ավելի հստակեցում կմտնի, ու ջրերը կպարզվեն: Ավելի հասկանալի կլինի, թե ով ինչ երեւույթին է ընդդիմադիր, ով ինչի համար է իշխանությանը ընդդիմություն եւ նմանատիպ այլ խնդիրներ: Կարծում եմ, որ քաղաքական դաշտի այդ հստակեցումից հետո այն ավելի մեծ հնարավորություն կտա` հասարակությանը ճիշտ կողմնորոշվելու, որպեսզի հասարակությունն էլ կարողանա գնահատել, թե իրականում ինչ է տեղի ունենում:
– Պարոն Քոքոբելյան, «Եվրոպական ընտրություն» նախաձեռնությանն են կարծես միանում «Ազատ դեմոկրատները», ինչպե՞ս եք Ձեզ պատկերացնում այդ նախաձեռնողների կողքին:
– Նման բան չկա, ընդամենը կոչ կա, որի նախաձեռնողներից չենք: Ցանկացած նմանատիպ նախաձեռնություն, եթե կա խնդիր, որը ուզում են լուծել, ողջունելի է: Բայց մենք նախաձեռնողների մեջ չենք, որովհետեւ դա մեզ համար ուղղակի կանոնադրական եւ ծրագրային դրույթներ են, եւ մենք նախաձեռնել ենք այդ գործընթացը եւ ստեղծել մեր քաղաքական ուժը: Այդ առումով, մենք նոր նախաձեռնություն անելու անհրաժեշտություն չունենք, իսկ մյուսները, ովքեր այդ նախաձեռնությամբ հանդես են գալիս, ողջունում ենք, որ նման մոտեցում ունեն:

ՀՐԱՆՏ ՍԱՐԱՖՅԱՆ

Իրավունք օրաթերթ

Լուսանկարը` Ֆոտոլուրի